KS. PROF. ANTONI LEWEK
Ostatni wywiad z inicjatorem studiów dziennikarskich na UKSW - ks. prof. Antonim Lewkiem, przeprowadzony przez ks. dr. hab. Krzysztofa Marcyńskiego.
 
Dzieło jedyne w swoim rodzaju, nawet w skali świata i Kościoła Powszechnego. Na żadnym bowiem Wydziale Teologicznym nie ma studiów medialno-dziennikarskich – tak w ostatnim wywiadzie o Instytucie Edukacji Medialnej i Dzienniakrstwa WT UKSW w Warszawie mówił jego założyciel, ks. prof. Antoni Lewek, który starania o jego założenie podjął w 1992 roku. W tym własnie roku zainicjował nową specjalność studiów: teologię środków społecznego przekazu, na Wydziale Teologicznym, na ówczas, w ATK w Warszawie. Ta specjalność stała się bardzo popularna i stanowi do dziś swoistą wizytówkę Wydziału Teologicznego UKSW w Warszawie. Od 2002 roku studia te odbywają się pod szyldem Instytutu Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa, a jego pierwszym dyrektorem był jego założyciel i pomysłodawca, ks. prof. Antoni Lewek. O trudnych początkach, ale i bardzo dynamicznym rozwoju, o celach i założeniach Instytutu mówił ks. prof. Lewek w ostatnim wywiadzie, udzielionym tuż przed śmiercią w 2010 roku.
 
Ks. dr hab. Krzysztof Marcyński: Księże Profesorze, jak zrodził się pomysł powołania studiów dziennikarskich na Wydziale Teologicznym (WT) ATK?
 
Ks. prof. Antoni Lewek: Była to niewątpliwie inspiracja pochodząca z Soboru Watykańskiego II oraz świadomość, że takich studiów potrzebuje Kościół w Polsce i w świecie, a także studenci WT naszej uczelni. Niebywały rozwój mediów elektronicznych i Internetu oraz ich ogromny wpływ na mentalność i postawy współczesnego człowieka leżały u podstaw wołania Kościoła, by tworzyć instytucje naukowe, badające religijno-społeczne implikacje fenomenu mediów i kształcące dziennikarzy w duchu chrześcijańskim. Zarówno więc apele Kościoła, jak również obserwowany i doświadczany fakt, że świeccy absolwenci WT mają poważne trudności w znalezieniu pracy zawodowej teologa, były dla mnie głównym impulsem do podjęcia starań o zorganizowanie w ATK w Warszawie studiów teologicznych o określonym profilu i przygotowaniu zawodowym: medialno-dziennikarskim.
 
KM: W jaki sposób zaczął Ksiądz Profesor realizować ten pomysł?
 
AL: Zaczęło się od tego, że w styczniu 1992 roku, będąc wówczas kierownikiem Katedry Homiletyki, zaproponowałem władzom uczelni utworzenie Kolegium Nowej Ewangelizacji - z 3 sekcjami: katechetyczną, dziennikarską i pastoralną. Celem 3-letnich studiów w tym Kolegium miało być przygotowanie: nauczycieli religii w polskich szkołach, dziennikarzy katolickich oraz świeckich pomocników (referentów) parafialnych w odradzającym się Kościele na Wschodzie. Jednak Senat ATK zadecydował, że zamiast proponowanych studiów dziennikarskich 3-letnich, byłoby wskazane zorganizować raczej 5-letnie studia magisterskie w dziedzinie dziennikarstwa. Wobec tego wraz z ks. dr. Janem Chrapkiem, wykładowcą ATK i UW oraz prof. Jerzym Olędzkim z Instytutu Dziennikarstwa UW przygotowaliśmy wstępny projekt programu 5-letnich studiów teologiczno-dziennikarskich w ATK. O swoim i ks. dr. Chrapka udziale w przygotowywaniu projektu tych studiów prof. Olędzki w wywiadzie w 2004 roku powiedział tak: „Pewnego dnia ks. Chrapek powiedział mi: słuchaj, jest w ATK ks. profesor Lewek, który chce zorganizować szkołę dziennikarską i trzeba mu pomóc. Pokazaliśmy ks. prof. Lewkowi program naszych studiów i omawialiśmy nasze doświadczenia. Studia dziennikarskie na ATK, a dzisiaj UKSW, to jest tak naprawdę dzieło ks. profesora Lewka. Ale biskupowi Chrapkowi rzeczywiście na tych studiach bardzo zależało (...). Ks. prof. Lewek czasami dzwonił do mnie, ewentualnie pytał o różne sprawy, ale na ostateczny kształt (studiów teologiczno-dziennikarskich w ATK) nie miałem już oczywiście żadnego wpływu. Sądzę także, że biskup Chrapek nie miał wpływu”. Cytuję za: Katarzyna Dziuba-Kubicka, Aneks do pracy magisterskiej: „Biskup Jan Chrapek i jego wpływ na kształtowanie się mediów w Polsce (UKSW, Warszawa 2004 s. 50).
 
 
Zebranie pracowników Instytutu, 10 maja 2010 r. Stoją, od lewej (obecne stany, stopnie i afiliacje naukowe - przyp. aut. 2020 r.): mgr Marek Markiewicz, prof. UKSW dr hab. Piotr Drzewiecki, dr Marta Jarosz, śp. dr Józef Szaniawski, prof. WSIiZ dr hab. Andrzej Adamski. Siedzą, od lewej: ks. prof. UKSW dr hab. Krzysztof Marcyński, śp. ks. prof. dr hab. Antoni Lewek, prof. UKSW dr hab. Monika Przybysz, prof. UKSW dr hab. Grzegorz Łęcicki. 
 
KM: Jak odniosła się do propozycji utworzenia tych studiów Rada WT, która przecież podejmuje odnośne uchwały, opiniując i następnie zwracając się do Senatu czy Rektora o ostateczne decyzje w takich sprawach?
 
AL: W lutym i marcu 1992 roku usiłowałem przedstawić na kolejnych sesjach Rady WT propozycję zorganizowania nowej specjalności: Teologii Środków Społecznego Przekazu, w której kształciliby się przyszli dziennikarze katoliccy. Niestety, moja propozycja nie znajdowała zrozumienia wśród członków Rady Wydziału. Zdecydowanie odrzucano ją, uznając, że studia dziennikarskie nie mieszczą się w programach kierunku teologia ani w ogóle na WT. Wskutek ponawianych przez mnie próśb i nalegań, na sesji Rady Wydziału 4 maja 1992 roku podjęto wreszcie merytoryczną dyskusję, w której jedni (m.in. dziekan) uważali, że „lepiej powołać studium międzywydziałowe” dziennikarstwa (zob. Protokół z posiedzenia Rady Wydziału Teologicznego, 4 V 1992, s. 2), a inni – że można by te studia ewentualnie wprowadzić na Wydziale Kościelnych Nauk Historycznych i Społecznych ATK. W odnośnym głosowaniu 60% członków Rady opowiedziało się za przeniesieniem proponowanych studiów na Wydział Kościelnych Nauk Historycznych i Społecznych, 30% za utworzeniem Międzywydziałowego Studium Dziennikarstwa, a tylko 10% za wprowadzeniem studiów teologiczno-dziennikarskich na WT.
 
KM: Czyli propozycja i pomysł Księdza Profesora upadły i zostały odrzucone na WT?!
 
AL: Faktycznie. Ale nie dałem za wygraną. Byłem głęboko przekonany o słuszności i pilnej potrzebie takich studiów w naszej uczelni. Dlatego skierowałem do wszystkich członków Rady Wydziału Kościelnych Nauk Historycznych i Społecznych pismo z propozycją (i argumentacją) utworzenia studiów dziennikarskich na tym Wydziale, wyrażając nawet gotowość przejścia na ten Wydział i organizowania ich. Niestety, również Rada tego Wydziału odrzuciła odnośną propozycję, uznając, że katolickie dziennikarstwo jest rodzajem ewangelizacji, wobec czego winno być studiowane raczej na Wydziale Teologicznym. W tej sytuacji podjąłem jeszcze raz próbę przekonania do „sprawy” członków Rady WT. Na sesji Rady w dniu 18 maja 1992 roku zwróciłem się ponownie z naglącym – wobec bliskiego końca roku akademickiego - i gorącym wezwaniem do zaakceptowania projektu studiów teologiczno-dziennikarskich. Jednak i tym razem napotkałem obojętność i opór wśród ogółu członków Rady. Dopiero stanowcza interwencja ks. rektora Jana Łacha (wskazał na pilną potrzebę kształcenia dziennikarzy w duchu chrześcijańskim, powołał się na ustną aprobatę Ks. Prymasa i Abp. Nuncjusza dla tych studiów) przyczyniła się do ich warunkowej akceptacji przez Radę WT. W odnośnej decyzji Rady zaznaczono jednak, że wprowadzenie „programu dziennikarstwa” nie powinno w żadnej mierze spowodować uszczuplenia „programu teologii”.
 
KM: Skoro „zielone światło” się zapaliło, trzeba było pójść dalej i uzyskać aprobatę wyższych władz uczelni. Czy nadal były jakieś opory i trudności?
 
AL: Okazało się, że najwyższe władze uczelni – Wielki Kanclerz, Rektor i Senat - nie miały wątpliwości co do potrzeby i użyteczności takich studiów. Prymas Polski, ks. kard. Józef Glemp w piśmie z dnia 11 maja 1992 roku do władz ATK oświadczył m. in.: „Z zainteresowaniem przyjąłem informację o inicjatywie utworzenia w ramach Wydziału Teologicznego specjalności: Teologia Środków Społecznego Przekazu. Uważam, że należy w Akademii Teologii Katolickiej wyjść naprzeciw potrzebom Kościoła (…)”. Dzięki temu 25 maja 1992 r. Senat ATK zaaprobował, a następnie Rektor powołał nową specjalność: Teologię Środków Społecznego Przekazu, w ramach której miały być prowadzone studia teologiczno-dziennikarskie.
 
KM: Jakie mogły być, zdaniem Księdza Profesora, przyczyny lub racje, którymi kierowali się członkowie Rady Wydziału Teologicznego, odrzucając początkowo propozycję wprowadzenia studiów teologiczno-dziennikarskich na tym Wydziale?
 
AL: Uważam, że był to m. in. brak należytego zrozumienia potrzeby takich studiów, także brak znajomości powstającej po Soborze teologii środków społecznego przekazu jako nowej specjalności teologicznej, a u niektórych członków Rady mógł występować nawet pewien lęk o liczbę kandydatów do studiowania ich specjalności teologicznej – wobec przewidywanej popularności studiów teologiczno-dziennikarskich. Dodam, że dziś, po kilkunastu latach rozwoju i funkcjonowania studiów „medialno-dziennikarskich” na UKSW, wszyscy członkowie Rady Wydziału Teologicznego są bardzo „za” . Przypominając początkowe trudności i opory członków Rady WT, chciałbym jeszcze wskazać na historyczny fakt, że również w skali Kościoła Powszechnego nowoczesne media i dziennikarstwo nie od razu spotykały się z zainteresowaniem i zrozumieniem. Wiadomo, że następowała swoista ewolucja poglądów i postawy Magisterium Ecclesiae oraz ludzi Kościoła wobec rozwijających się środków społecznego przekazu: od obojętności i nieufności – poprzez krytyczną i ostrożną akceptację – do coraz większego zainteresowania i zaangażowania się po stronie nowoczesnych technik społecznego komunikowania jako narzędzi i sposobów ewangelizacji współczesnego świata. Dopiero Sobór Watykański II docenił w pełni rolę mass-mediów i dowartościował ich funkcję ewangelizacyjną, postulując także teologiczno-naukową refleksję nad nimi i organizowanie studiów dziennikarskich w duchu chrześcijańskim.
 
KM: A czy WT ATK miał – oprócz „zapalonego” inicjatora – kadrę dydaktyczną do prowadzenia zajęć dziennikarskich?
 
AL: Właśnie początkowy brak kompetentnych wykładowców z dziedziny mediów i dziennikarstwa był szczególnie podnoszony przez niektórych członków Rady WT, sprzeciwiających się powstaniu tych studiów na Wydziale. Realizacja 5-letniego programu dydaktycznego studiów teologiczno-dziennikarskich wymagała oczywiście kadry specjalistów. Dlatego troje nas – ks. dr Chrapek, prof. Olędzki i ja - udało się 28 czerwca 1992 roku z pismem Rektora ATK do Rektora Uniwersytetu Warszawskiego, ażeby umożliwił naszym studentom uczestniczenie w niektórych zajęciach dydaktycznych w Instytucie Dziennikarstwa UW, wspólnie z tamtejszymi studentami. Odpowiedź była pozytywna. Za zgodą więc dyrekcji tegoż Instytutu i aprobatą Rektora UW, studenci ATK korzystali przez kilka lat na UW z wykładów: prawa prasowego, retoryki i erystyki, historii dziennikarstwa i międzynarodowego obiegu informacji. Z czasem jednak, w miarę rozwoju naszej specjalności studiów, a zwłaszcza z powodu wielkości grup studenckich, zorganizowaliśmy całą dydaktykę we własnym zakresie na UKSW, zatrudniając na zajęciach zleconych także pracowników Instytutu Dziennikarstwa UW i innych instytucji naukowych.
 
KM: Wspomniał Ksiądz Profesor o rozwoju tych studiów. Na czym on polegał? Czy chodzi o program i strukturę studiów, czy także o specjalistyczną kadrę naukowo-dydaktyczną i studentów?
 
AL: Chodzi właśnie o wszystkie te elementy. W 1999 roku - zgodnie ze Statutem (rozdz. II, & 9) nowo powstałego Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie - specjalności studiów nazwano Sekcjami. Odtąd więc jedną z trzynastu Sekcji na Wydziale Teologicznym była Sekcja Teologii Środków Społecznego Przekazu. Jako inicjator i promotor studiów teologiczno-dziennikarskich w ATK zostałem mianowany przez Rektora kierownikiem tej Sekcji. W ciągu wieloletniego pełnienia tej funkcji podejmowałem wiele wysiłków i starań, by z jednej strony sprostać oczekiwaniom studentów, którzy powtarzali często: „za mało dziennikarstwa – za dużo teologii”, a z drugiej strony zadośćuczynić wymogom programowym kierunku teologii. Pokonywanie tych trudności i napięć przyczyniało się do stopniowej reorganizacji i dalszego rozwoju studiów teologiczno-dziennikarskich w ramach Sekcji Teologii Środków Społecznego Przekazu. Gdy zaś chodzi o rozwój liczby studentów, (…) w pierwszym roku akademickim - 1992/93 - studia teologiczno-dziennikarskie w ATK podjęło - zgodnie z bardzo małym limitem wyznaczonym przez Senat - 12 osób. Co roku jednak wzrastała liczba kandydatów. W związku z tym zwiększano też limit przyjęć: najpierw do 25, następnie 35, dalej przez kilka lat do 50. A od roku akademickiego 2000/2001 przyjmowano nawet po 120 osób. (…) Dziennikarstwo bowiem należy, jak wiadomo, do „modnych” i „obleganych” kierunków studiów w Polsce - ma przecież renomę „czwartej władzy”, a nawet „pierwszej”. Co do programu i struktury studiów - chciałbym zauważyć, że w początkowym okresie zarówno studenci, jak i osoby postronne, niejednokrotnie powtarzali krytyczne pytania i wątpliwości: czy program dydaktyczny Sekcji Teologii Środków Społecznego Przekazu na WT stanowi rzeczywiście solidne studium dziennikarstwa chrześcijańskiego, czy raczej tylko studium teologii z niewielkim dodatkiem lub pod przykrywką dziennikarstwa? Faktycznie było tak, że w pierwszych latach wykłady z teologii stanowiły około ¾ programu dydaktycznego, a zajęcia z dziennikarstwa – niespełna ¼ tegoż programu, a z czasem nieco więcej. Nieustannie postulowano więc zwiększenie liczby przedmiotów medialno-dziennikarskich.
 
 
Spotkanie ks. prof. dr. hab. Antoniego Lewka z Kołem Naukowym Studentów IEMiD UKSW, 12 maja 2010 r. Od lewej: red. Blanka Borys, red. Magdalena Kowalewska, red. Magdalena Korzeniewska - prezes Koła, śp. ks. prof. dr hab. Antoni Lewek, prof. UKSW dr hab. Piotr Drzewiecki (wówczas dr) - opiekun naukowy Koła.
 
KM: Czy w związku z tymi postulatami i oczekiwaniami podjął Ksiądz Profesor jakieś próby ich realizacji, jakieś nowe inicjatywy? Czy było wówczas możliwe zmniejszyć liczbę zajęć dydaktycznych z teologii na rzecz zwiększenia ich ze specjalizacji medialno-dziennikarskich?
 
AL: Wychodząc naprzeciw tym oczekiwaniom studentów, jak również dostrzegając potrzebę udoskonalenia i dalszego rozwoju studiów dziennikarskich w UKSW, opracowałem w 2001 roku szczegółowy projekt utworzenia na naszym Wydziale Teologicznym nowego (trzeciego - obok teologii i nauk o rodzinie) kierunku: dziennikarstwa i komunikacji społecznej. Wielostronicowy projekt zawierał obszerną motywację, wskazanie formalnych możliwości, program naukowo-dydaktyczny, strukturę personalną i organizacyjną proponowanego kierunku studiów.Projekt ten przedstawiałem kolejno: we wrześniu 2001 roku Rektorowi i Dziekanowi oraz (w formie prywatnej konsultacji, jako koledze z tego samego rocznika studiów seminaryjnych w Poznaniu!) Kard. Zenonowi Grocholewskiemu, prefektowi watykańskiej Kongregacji Edukacji Katolickiej, a w listopadzie tegoż roku Abp. Nuncjuszowi (podczas okazjonalnego spotkania) oraz Radzie WT UKSW.
 
KM: Jakie były reakcje Nuncjusza i Kardynała Grocholewskiego, na tę oryginalną propozycję utworzenia na Wydziale Teologicznym kierunku nieteologicznego?
 
AL: Otóż nuncjusz apostolski, ks. abp Józef Kowalczyk, zarówno w rozmowie podczas spotkania na uroczystości ku czci tragicznie zmarłego biskupa Jana Chrapka, jak i w liście skierowanym do mnie 15 listopada 2001, podkreślił, że kształcenie dziennikarzy katolickich na UKSW jest bez wątpienia rzeczą niezwykle ważną i godną poparcia. W zakończeniu listu zaś załączył „najlepsze życzenia w dalszych pracach nad projektem”. Natomiast prefekt Kongregacji Edukacji Katolickiej, kard. Grocholewski, w piśmie z dnia 28 listopada 2001, skierowanym bezpośrednio do Rektora UKSW, wyraził poważne wątpliwości i zastrzeżenia. Napisał: „Niniejszym pragniemy poinformować Waszą Magnificencję, że 9 października dotarł do naszej Kongregacji list ks. prof. dr. Antoniego Lewka, w którym przedstawia on propozycję utworzenia na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego nowego kierunku studiów: dziennikarstwa i komunikacji społecznej. Kongregacja przyjęła pod rozwagę intencje i motywacje, przedstawione przez ks. prof. Lewka. Ma jednak spore wątpliwości, czy ten nowy kierunek należy aprobować w ramach Wydziału Nauk Kościelnych; uważa, że tego typu przedmiot pasuje raczej do Wydziału Nauk Społecznych. Komunikując Waszej Magnificencji naszą orientacyjną wskazówkę, łączymy przy okazji wyrazy uszanowania i zapewniamy o naszym oddaniu”.
 
KM: Jak została przyjęta i zrozumiana przez Księdza Profesora i przez Rektora UKSW ta odpowiedź Kongregacji?
 
AL: Osobiście uznałem, że w piśmie Kongregacji nie ma formalnego zakazu ani też zdecydowanej aprobaty, lecz „orientacyjna wskazówka” co do odpowiedniejszego umieszczenia kierunku dziennikarstwa i komunikacji społecznej – na innym Wydziale. Podkreślając taką interpretację stanowiska Kongregacji, postulowałem dalsze prace w kierunku odważnej realizacji projektu. Odbyła się żywa i długa dyskusja na sesji Rady WT w dniu 10 grudnia 2001. Dziekan i Rada Wydziału ostatecznie uznali, że „problem ewentualnego powołania kierunku dziennikarstwa i komunikacji społecznej pozostaje otwarty” (Protokół z sesji Rady, s. 4). Poza tym stwierdzono, że projekt utworzenia tego kierunku na Wydziale Teologicznym nie może na razie być zrealizowany - głównie z powodu braków kadrowych. Ale, uwzględniając liczne argumenty za potrzebą reorganizacji dotychczasowej Sekcji Teologii Środków Społecznego Przekazu, Rada powołała 6-osobową Komisję Wydziałową, która miała zająć się wnikliwie przedłożonym projektem tejże reorganizacji. W skład Komisji weszli: ks. prof. Józef Krasiński, ks. prof. Józef Kulisz, ks. prof. Antoni Lewek, ks. prof. Roman Murawski, ks. prof. Jacek Salij i prof. Michał Wojciechowski.
 
KM: Co osiągnęła Komisja Wydziałowa? Jakie były rezultaty jej działania i prac?
 
AL: Głównym postulatem i wnioskiem Komisji było podniesienie rangi studiów teologicznodziennikarskich, które w ciągu 10 lat bardzo się rozwinęły i zajmują na Wydziale Teologicznym szczególne miejsce. Na sesji Rady Wydziału w lutym 2002 roku. Komisja zaproponowała więc - zamiast kierunku - utworzenie Instytutu Komunikacji Społecznej i Dziennikarstwa jako jednostki wyższej niż Sekcja w strukturze Wydziału. Propozycja ta wywołała dyskusję i kontrowersje. Dziekan i za jego sugestią większość członków Rady odrzucili zaproponowaną nazwę, przyjmując w głosowaniu inną: Instytut Środków Społecznego Przekazu. Tę z kolei sam stanowczo kwestionowałem - jako niewłaściwą i nieadekwatną, postulując nową nazwę: Instytut Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa. Po uwzględnieniu mej obszernej i przekonującej – na piśmie - argumentacji za taką właśnie nazwą, Rada Wydziału Teologicznego zaakceptowała ją ostatecznie 22 kwietnia 2002 roku.
 
KM: A jak ustosunkowały się do tych zmian i propozycji najwyższe władze uczelni?
 
AL: Odnośna uchwała Rady Wydziału wymagała jeszcze akceptacji i zatwierdzenia przez Wielkiego Kanclerza, Senat i Rektora UKSW. Wielki Kanclerz ks. kard. Józef Glemp, w piśmie do Rektora UKSW z dnia 20 maja 2002 r. wyraził „zgodę na utworzenie, w miejsce dotychczasowej Sekcji Teologii Środków Społecznego Przekazu, nowego Instytutu Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa”. Podobnie pozytywne stanowisko zajął Senat UKSW - choć po długiej dyskusji i licznych kontrowersjach, w których na życzenie Rektora brałem również udział, argumentując i przekonując senatorów do zatwierdzenia Instytutu. Wreszcie Rektor UKSW powołał oficjalnie do istnienia z dniem 1 października 2002 roku Instytut Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa, mianując mnie jego dyrektorem. I tak dokładnie po 10 latach funkcjonowania Sekcji Teologii Środków Społecznego Przekazu powstał w jej miejsce Instytut Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa – jako instytut wydziałowy, na kierunku teologii, z 5-osobową Radą Instytutu i zreorganizowanym programem naukowo-dydaktycznym, w którym znalazło się więcej niż dotąd przedmiotów z zakresu mediów i dziennikarstwa.
 
KM: Wspomniał Ksiądz Profesor uprzednio, że watykańska Kongregacja Edukacji Katolickiej miała zastrzeżenia co do prowadzenia kierunku dziennikarstwa na WT. Czy zatem utworzenie Instytutu Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa nie uwzględniało tych wątpliwości i „orientacyjnej wskazówki” Kongregacji?
 
AL: Przede wszystkim chcę podkreślić, że zastrzeżenia Kongregacji z grudnia 2001 roku dotyczyły mojego projektu stworzenia kierunku dziennikarstwa i komunikacji społecznej. Tymczasem IEMiD pozostał specjalnością na kierunku teologii. W swoich pismach do Rady Wydziału i do Senatu UKSW argumentowałem m. in. stwierdzeniem, że powołanie Instytutu Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa dokonuje się zgodnie ze Statutem UKSW (& 13) i Konstytucją Apostolską Jana Pawła II Sapientia Christiana o uniwersytetach i wydziałach kościelnych, która w art. 84 i 85 pozwala na tworzenie instytutów (nawet ad instar = na wzór Wydziału) „w zależności od potrzeb Kościoła, dla osiągania specjalnych celów”, jakimi są m.in.: „studium nauk humanistycznych, pomagających (…) do skuteczniejszego prowadzenia dzieła ewangelizacji” oraz „dokładniejsze przygotowanie zarówno duchownych jak i świeckich do odpowiedniego pełnienia specjalnych zadań apostolskich”. Takie właśnie są też ogólne założenia i zadania Instytutu Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa na Wydziale Teologicznym UKSW. (…)
 
KM: Mimo oficjalnych apeli i dyrektyw Soboru, dopiero po 30 latach od jego zakończenia udało się powołać na ATK pierwsze studia teologiczno-dziennikarskie w Polsce. Dlaczego tak późno?
 
AL: Jak już wcześniej wspomniałem, były trudności obiektywne i subiektywne. W czasach komunistycznych władze ministerialne nie zgodziłyby się na wprowadzenie pełnych, magisterskich studiów dziennikarskich na państwowej i katolickiej uczelni, jaką była ATK. Gdy zaś po przełomie 1989 roku pojawiła się moja propozycja utworzenia na WT nowej specjalności – teologii środków społecznego przekazu, okazało się, że nie ma zrozumienia dla takich studiów, że teologia środków społecznego przekazu jest dyscypliną mało znaną i w Polsce zupełnie niedowartościowaną. Dla wielu czymś obcym i nieuprawnionym wydawały się takie określenia, jak teologia mass-mediów, dziennikarstwa i komunikacji społecznej. Również 5-letnie, magisterskie studia teologiczno-dziennikarskie były czymś nowatorskim, niespotykanym na Wydziałach Teologicznych, nie mieszczącym się nigdzie w programach kierunku teologii. Dlatego też Wielki Kanclerz ATK, ks. kard. Józef Glemp, odpowiadając na wniosek Rektora uczelni o zaaprobowanie projektu studiów teologiczno-dziennikarskich na Wydziale Teologicznym, napisał w liście z dnia 11 maja 1992 roku: „Uważam, że należy (…) zastosować interpretację poszerzającą artykuł 72 p. a. Konstytucji Apostolskiej Sapientia Christiana (…)”. Dodajmy, iż artykuł ten stwierdza, iż w programie 5-letnich studiów magisterskich teologii „należy w taki sposób podawać dyscypliny teologiczne, by stanowiły one organiczny wykład całej doktryny katolickiej”. Respektując więc wymóg „wykładu całej doktryny katolickiej”, poszerzono jednocześnie program naukowo-dydaktyczny Sekcji Teologii Środków Społecznego Przekazu o przedmioty medialno-dziennikarskie. (…)
 
KM: Czy absolwenci IEMiD-u są solidnie przygotowani - teoretycznie i praktycznie – nie tylko do dziennikarstwa, lecz również do innych zawodów?
 
AL: Jestem przekonany, że tak. Większość z nich bowiem poważnie traktuje czas studiów na naszym Wydziale, gdzie korzysta z przedmiotów filozoficzno-teologicznych, które uczą krytycznego i twórczego myślenia, kształtują światopogląd i postawy moralne, a także z przedmiotów medialno-dziennikarskich, które uczą warsztatu oraz skutecznych i etycznych sposobów przekazywania treści. Wielu z nich świetnie sobie radzi w zawodach dziennikarskich i medialnych w różnych instytucjach kościelnych i świeckich w Polsce. (…) Chciałbym podkreślić, że absolwenci studiów teologiczno-medialno-dziennikarskich w UKSW są przygotowywani do pracy w mass-mediach zarówno kościelnych (czasopisma, radiostacje, telewizja), jak i niekościelnych (programy katolickie w Polskim Radiu i Telewizji, działy religijno-społeczno-kulturalne w różnych mediach świeckich) - jako osoby kompetentne w sprawach Kościoła, teologii, etyki, antropologii i kultury chrześcijańskiej. W końcu z satysfakcją inicjatora i organizatora mogę stwierdzić, że zarówno Sekcja Teologii Środków Społecznego Przekazu (1992-2002), jak i Instytut Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa (od 2002) na Wydziale Teologicznym ATK/UKSW, a także ich zintegrowany program teologiczno-medialno-dziennikarski są przedsięwzięciem pionierskim i oryginalnym. Nie ma bowiem na innych wydziałach teologicznych w Polsce i za granicą 5-letnich studiów magisterskich w zakresie edukacji medialnej i dziennikarstwa. (…)
 
KM: Na koniec jeszcze zapytam o najnowsze wydarzenie i niejako kulminacyjny moment w rozwoju Instytutu Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa, który jest – jak zwykł mówić ks. Dziekan – „dzieckiem” Księdza Profesora. Chodzi mianowicie o powstanie w ramach IEMiD kierunku dziennikarstwa i komunikacji społecznej, co można uznać za spełnienie usilnych starań i projektu Księdza Profesora z 2002 roku.
 
AL: Rzeczywiście jest to ważne wydarzenie i znaczący fakt. Szczególne zasługi ma w tym ks. dziekan Stanisław Dziekoński, którego uważam za głównego twórcę nowego kierunku na WT: dziennikarstwa i komunikacji społecznej. Dzięki ogromnemu zaangażowaniu ks. Dziekana i jego osobistemu prestiżowi w lutym 2009 roku najpierw Rada WT zaaprobowała projekt utworzenia tego kierunku, a następnie Senat UKSW podjął uchwałę o jego powołaniu na naszym Wydziale. (…) Osobiście cieszę się bardzo, że do minimum kadrowego nowo powstałego kierunku dziennikarstwa i komunikacji społecznej w IEMiD zgodził się należeć prof. dr hab. Jerzy Olędzki (Uniwersytet Warszawski), o którym już przedtem wspomniałem, że doradzał mi przy tworzeniu studiów teologiczno-dziennikarskich w Akademii Teologii Katolickiej w 1992 roku.
 
KM: Dziękuję Księdzu Profesorowi za te interesujące wiadomości o początkach, rozwoju i perspektywach naszego Instytutu 3 . Gratuluję tak owocnych działań w tworzeniu i kierowaniu tym Instytutem.
 
Bibliografia
 
 
  • Drzewiecki P., Ks. prof. Antoni Lewek jako pedagog mediów i praktyk edukacji medialnej, "Kultura - Media - Teologia" nr 2(2) 2010, s. 78-85, https://kmt.uksw.edu.pl/media/pdf/kmt_2010_2_drzewiecki.pdf (dostęp 12.12.2018).
  • Instytut Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Dokumentacja powstania, organizacji i rozwoju (1992-2010), A. Lewek (red.), Warszawa 2010 ss. 90 (maszynopis, archiwum IEMiD).
  • Lewek A., Instytut Edukacji Medialnej i Dziennikarstwa na UKSW w 15-leciu: 1992-2007, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2007.
  • Lewek A., Podstawy edukacji medialnej i dziennikarskiej, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2003.